W 2025 roku mija 35 lat od odrodzenia samorządu lokalnego w Polsce. Jubileusz ten stał się okazją do pogłębionej refleksji naukowej nad kondycją i przyszłością polskiego modelu samorządu terytorialnego. W odpowiedzi na tę potrzebę Sieć Badawcza ITECH – Instytut Innowacji i Technologii w Warszawie wraz z Wydziałem Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego zorganizowały Konferencję Naukową pt. „Modernizacja polskiej administracji samorządowej – stan obecny i wyzwania”.
Wydarzenie odbyło się 20 listopada 2025 roku na Uniwersytecie Warszawskim. Zgromadziło ponad 30 uczestników: środowisko akademickie, polityczne, urzędnicze, analityczne i think-tankowe, które dyskutowało o kluczowych wyzwaniach stojących przed samorządem lokalnym i regionalnym – od kwestii ustrojowych i organizacyjnych po partycypację obywatelską i bezpieczeństwo lokalne.
Spotkanie otworzyli: prof. Katarzyna Kołodziejczyk – dziekan WNPiSM oraz dr Michał Matlak – dyrektor Łukasiewicz – ITECH.
Uczestnicy podjęli próbę zdiagnozowania najważniejszych wyzwań stojących przed samorządem lokalnym i regionalnym w III RP. Stanowiła przestrzeń do rzeczowej i krytycznej analizy funkcjonowania samorządu terytorialnego oraz do sformułowania rekomendacji modernizacyjnych, które mogą stanowić podstawę do dalszych prac badawczych i legislacyjnych.
Trzy panele eksperckie – diagnoza i rekomendacje
1. Modernizacja instytucjonalna samorządu
Pierwszy panel poświęcono zmianom instytucjonalnym i organizacyjnym. Eksperci zwracali uwagę na narastający przechył w relacjach pomiędzy organem wykonawczym a organem stanowiącym, który w wielu gminach utrudnia współpracę i ogranicza zdolność rad do wykonywania ustawowych funkcji kontrolnych. Podkreślano także potrzebę:
wzmocnienia współdziałania jednostek samorządu terytorialnego przy realizacji zadań publicznych,
wprowadzenia modelu służby cywilnej w administracji samorządowej – na wzór rozwiązań obowiązujących w administracji rządowej,
systemowego uregulowania kwestii gmin obwarzankowych oraz związków metropolitalnych.
2. Partycypacja obywatelska
Drugi panel skupił się na jakości i rzeczywistym wymiarze partycypacji mieszkańców. Podkreślano potrzebę prowadzenia autentycznych konsultacji społecznych, wskazując liczne negatywne przykłady praktyk z polskich gmin i miast. Dyskusja dotyczyła także:
roli budżetów obywatelskich jako narzędzia realnego współdecydowania o wydatkach publicznych,
niskiej frekwencji w referendach lokalnych oraz poszukiwania bardziej efektywnych modeli demokracji bezpośredniej.
3. Bezpieczeństwo lokalne
Trzeci panel był poświęcony bezpieczeństwu lokalnemu w kontekście zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych. Eksperci wskazywali na konieczność rozwoju nowoczesnych instrumentów obrony cywilnej oraz współdziałania administracji rządowej, samorządowej, służb mundurowych i środowiska eksperckiego.
Organizację konferencji koordynował nasz ekspert – prof. dr hab. Jacek Wojnicki. SERDECZNIE DZIĘKUJEMY!
