W czerwcu 2025 roku Gliwice i Toruń stały się przestrzenią do ogólnopolskiego dialogu na temat roli ESG w zrównoważonym rozwoju branży recyklingowej i chemiczno-kosmetycznej. Oba wydarzenia, zorganizowane przez Sieć Badawczą Łukasiewicz – ITECH Instytut Innowacji i Technologii, zgromadziły przedstawicieli świata nauki, MŚP, instytucji publicznych oraz organizacji branżowych – podejmując wspólny temat: jak skutecznie przygotować przedsiębiorstwa do transformacji i raportowania ESG. Partnerami merytorycznymi wydarzeń były instytuty Sieci Badawczej Łukasiewicz: Łukasiewicz – Instytut Materiałów Polimerowych, Łukasiewicz – Górnośląski Instytut Technologiczny oraz Łukasiewicz – Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP.
– Zrównoważony rozwój to nie koszt, lecz ogromna szansa – na innowacje technologiczne, usprawnienie modeli biznesowych i umocnienie konkurencyjnej pozycji na tle przedsiębiorstw w Europie. Naszym celem jest wspieranie przedsiębiorców, zwłaszcza z sektora MŚP, w przechodzeniu zrównoważonej transformacji – z wykorzystaniem zasad ESG jako realnego impulsu do zmian. Kluczem do sukcesu są dziś nie tylko wiedza i narzędzia, lecz przede wszystkim współpraca między: nauką, biznesem, administracją i organizacjami branżowymi. To właśnie takie skoordynowane działania prowadzą do powstania rozwiązań skrojonych na miarę potrzeb rynku. Wydarzenia w Gliwicach i Toruniu pokazały, jak istotna jest ta współpraca dla przyszłości przedsiębiorstw w wielu branżach (…) – podkreślił Andrzej Jarząbek, koordynator realizowanego w Łukasiewicz – ITECH projektu pt. „Nauka o zrównoważonym rozwoju dla Małych i Średnich Przedsiębiorstw”.
ESG jako przewaga konkurencyjna w branży odpadowej
W panelu dyskusyjnym, moderowanym przez dr inż. Katarzynę Jodko-Piórecką, Kierowniczkę Centrum Oceny Technologii w Łukasiewicz – ITECH, uczestnicy podjęli temat roli nauki, innowacji i edukacji w przyspieszaniu zrównoważonej transformacji, ze szczególnym uwzględnieniem branży odpadowej. Eksperci reprezentujący instytuty badawcze oraz środowisko akademickie przedstawili konkretne projekty i działania, które nie tylko wspierają rozwój gospodarki cyrkularnej i efektywność energetyczną, ale także pokazują, jak ESG może stać się realną przewagą konkurencyjną dla przedsiębiorstw, zwłaszcza tych z sektora MŚP.
Dr inż. Marzena Nowicka-Nowak z Grupy Badawczej Farb i Tworzyw Łukasiewicz – IMP podała przykłady innowacyjnych projektów badawczych oraz technologii wspierających zrównoważony rozwój w sektorze odpadowym: od recyklingu turbin wiatrowych, przez granulaty powstałe na potrzeby recyklingu polimerów, po ekologiczne farby dachowe redukujące nagrzewanie się powierzchni. To projekty realnie wpływające na ochronę środowiska, odpowiadające na zmieniające się potrzeby rynkowe. Na szczególną uwagę zasługuje opracowywana technologia recyklingu łopat z turbin wiatrowych. Okres eksploatacji takiej łopaty to ok. 20 lat, co do tej pory wygenerowało ok. 2,5 mln odpadów z samych turbin. W przyszłości problem będzie narastał, a naukowcy już szukają właściwego rozwiązania.
Martyna Nowak, p.o. lidera Grupy Badawczej Zrównoważone Źródła Energii w Łukasiewicz – GIT, wskazała z kolei, że jednym z kluczowych kierunków rozwoju pozostaje efektywność energetyczna. W instytucie rozwijana jest autorska metoda przedłużania żywotności instalacji, pozwalająca ograniczyć zużycie zasobów oraz zmniejszyć zapotrzebowanie na nowe komponenty – co ma bezpośredni wpływ zarówno na koszty operacyjne, jak i na środowisko. Zespół badawczy intensywnie pracuje nad zamiennikami dla paliw kopalnych (szczególnie koksu) – proponując wykorzystanie odpadów komunalnych i biomasy jako nośników energii o wysokiej wartości opałowej. To potencjał, który może znaleźć zastosowanie m.in. w hutnictwie, znacząco ograniczając emisje CO₂.
Dr inż. Tadeusz Gorewoda, dyrektor Centrum Metalurgii w Łukasiewicz – Instytucie Metali Nieżelaznych, podkreślił rosnące zainteresowanie małych i średnich przedsiębiorstw wdrażaniem nowoczesnych technologii w zakresie zrównoważonego rozwoju. Jako przykład podał firmy zajmujące się recyklingiem. Coraz więcej przedsiębiorców z tej branży zgłasza się do instytutu po nowoczesne technologie i rozwiązania, np. te dotyczące procesu separacji odpadów. Ekspert zwrócił uwagę na fakt, że także instytuty badawcze dostosowują się do wymogów raportowania, tak samo jak przedsiębiorcy, co pozwala na lepsze zrozumienie wyzwań z jakimi mierzy się biznes oraz na tworzenie bardziej dopasowanych i praktycznych rozwiązań wspierających transformację w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym. Dzięki temu współpraca między nauką a przemysłem staje się bardziej partnerska i skuteczna – oparta nie tylko na transferze wiedzy, ale również na wspólnym wypracowywaniu innowacji odpowiadających na konkretne potrzeby rynku.
Piotr Glen, kierownik zespołu Zrównoważonego Rozwoju i ESG w warszawskiej Szkole Głównej Handlowej, podkreślił, że SGH jest już dobrze przygotowana do wspierania biznesu w zakresie wdrażania ESG, a kompleksowa oferta edukacyjna dostosowana jest zarówno do przedstawicieli dużych firm, jak i MŚP. Podkreślił również, że raport zrównoważonego rozwoju to nie tylko obowiązek sprawozdawczy, ale realne narzędzie zarządzania – uzupełnienie strategii firmy i impuls do wprowadzania zmian, które przynoszą wartość ekonomiczną, środowiskową i społeczną.
W ramach sesji warsztatowej pt. „Praktyczna strona ESG. Raportowanie zrównoważonego rozwoju w branży recyklingowej” (prowadzonej przez Piotra Glena), uczestnicy mieli okazję zapoznać się z narzędziami i procedurami raportowania zrównoważonego rozwoju, w tym aspektami zgodnymi z Taksonomią UE, a także przykładami wykorzystania wskaźników środowiskowych, społecznych i zarządczych w realiach działalności firm z sektora odpadowego. Warsztaty pokazały że ESG może być nie tylko obowiązkiem regulacyjnym, ale i skutecznym narzędziem budowania przewagi konkurencyjnej na rynku.
Partnerstwa nauki i przemysłu na rzecz zielonej transformacji w branży chemiczno-kosmetycznej
Jaką rolę w transformacji ESG branży chemiczno-kosmetycznej odgrywają nauka i edukacja? Odpowiedzi na to pytanie udzielali uczestnicy panelu eksperckiego moderowanego przez dr. Kamila Bromskiego, koordynatora Działu Foresightu w Łukasiewicz – ITECH.
Nauka i edukacja to dziś kluczowe elementy transformacji ESG. To dzięki nim firmy mogą nie tylko zrozumieć wymagania regulacyjne, ale przede wszystkim dostosować swoje modele biznesowe do oczekiwań rynku, inwestorów i konsumentów. Współpraca środowiska naukowego, branżowego i instytucjonalnego pozwala tworzyć praktyczne rozwiązania, które realnie wspierają firmy w drodze do zrównoważonego rozwoju.
„ W naszym instytucie kluczowe zawsze były konkretne działania” – podkreśliła Agnieszka Staniszewska, kierowniczka Działu Urządzeń i Sterowania Napędów OBRUSN w Departamencie Automatyzacji i Robotyzacji Łukasiewicz – PIAP. „Od lat projektujemy technologie, które realnie wpływają na środowisko i społeczeństwo” – dodała, wskazując trzy filary podejścia instytutu: trwałość, efektywność i innowacje. Przykładem jest nowatorska linia do produkcji rur kompozytowych, zaprojektowana tak, by minimalizować emisję szkodliwych gazów już na etapie koncepcji technologicznej. Ekspertka zwróciła też uwagę na ważny aspekt – brak spójności w realizacji wielu projektów – „Inwestycje zaczynają się z ambicją zrównoważonego rozwoju, a kończą przetargami, w których jedynym kryterium jest cena. To pokazuje, jak wiele jeszcze mamy do zrobienia, by naprawdę wdrożyć ESG w praktyce”.
Dr inż. Tomasz Żuk, zastępca dyretora ds badawczych w Łukasiewicz – IMP zwrócił uwagę, że w ramach swojej działalności instytut ten od lat aktywnie współpracuje z otoczeniem społeczno-gospodarczym, budując pomosty między nauką a biznesem oraz transferując wiedzę i technologie do przemysłu. „Organizujemy szkolenia i warsztaty – zarówno otwarte, jak i dedykowane – dotyczące tworzyw sztucznych, ich przetwórstwa, właściwości biodegradowalnych oraz efektywności procesowej. Każde szkolenie możemy dostosować do potrzeb konkretnego przedsiębiorstwa” – dodał. Ekspert zwrócił również uwagę na znaczenie edukacji. W ramach realizowanego projektu edukacyjnego „Odkrywca” instytut organizuje cykl warsztatów teoretyczno-praktycznych dla uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych. Uczestnicy mają okazję zobaczyć procesy badawcze i przetwórcze „od kuchni”, odwiedzając laboratoria i pracując z nowoczesnym sprzętem. Edukacja młodych pokoleń w zakresie gospodarki obiegu zamkniętego, świadomego wykorzystania zasobów i znaczenia ESG to praca u podstaw, która ma realny wpływ na przyszłość.
„Jako doradczyni ds. zrównoważonego rozwoju, na co dzień prowadzę indywidualne spotkania z przedstawicielami MŚP, dostosowując wsparcie do ich rzeczywistych potrzeb” – podkreśliła Agnieszka Ozimkowska, specjalistka ds. zrównoważonego rozwoju i doradztwa MŚP Enterprise Europe Network w Łukasiewicz – WIT. Wskazała również, że ważnym elementem działalności sieci jest pomoc w wyszukiwaniu zagranicznych partnerów biznesowych (zarówno w ramach Unii Europejskiej, jak i poza nią), co pozwala na umiędzynarodowienie działań w zakresie ESG. Wśród obserwowanych potrzeb przedsiębiorstw pojawiają się m.in. zagadnienia związane z liczeniem śladu węglowego produktów i całych organizacji. W ciągu ostatniego półrocza ośrodek zrealizował kilka takich usług, a kolejne są już planowane. Dużym powodzeniem cieszyły się także warsztaty i konferencje poświęcone m.in. strategiom zrównoważonego rozwoju, raportowaniu ESG, finansowaniu zielonych inwestycji czy gospodarce o obiegu zamkniętym. „Kluczowe jest nie tylko informowanie o wymaganiach, ale również pokazywanie, gdzie można znaleźć środki na ich realizację” -zaznaczyła prelegentka.
Martyna Słupczewska, ekspertka ESG reprezentująca Bank Gospodarstwa Krajowego wskazała, że wiele firm, zwłaszcza z sektora MŚP, postrzega nowe obowiązki wynikające z regulacji ESG jako ciężar. Często organizacjom brakuje wyspecjalizowanych działów i zasobów do bieżącego monitorowania zmian legislacyjnych. Ekspertka zachęca jednak do zmiany perspektywy: ESG, a w szczególności „G”, nie powinno być odbierane jako obowiązek, lecz jako szansa na uporządkowanie strategii, wzmocnienie pozycji firmy w łańcuchu wartości oraz budowanie realnej przewagi konkurencyjnej. Podkreśliła, że wiele procesów już istnieje w firmach – chodzi o to, by je uporządkować, ocenić ich wpływ i przypisać odpowiedzialność. Zarządzanie organizacją to nie tylko obowiązek regulacyjny – to podejście, które pozwala rozwijać się w sposób bardziej odporny i świadomy.
Wszyscy eksperci zgodnie podkreślili, że edukacja, zarówno akademicka, jak i praktyczna, będzie miała kluczowe znaczenie w skutecznym wdrażaniu zrównoważonej transformacji. Wskazali też konieczność wzmocnienia współpracy między przemysłem, nauką i organizacjami branżowymi, jako fundamentu innowacyjnych, skalowalnych rozwiązań wspierających odpowiedzialny rozwój sektora chemiczno-kosmetycznego.
Po przerwie uczestnicy wzięli udział w warsztatach pt. „Praktyczna strona ESG. Raportowanie zrównoważonego rozwoju w branży chemiczno-kosmetycznej”, które prowadziła Agnieszka Ozimkowska. Warsztaty koncentrowały się na konkretnych narzędziach i procedurach wspierających wdrażanie raportowania ESG w firmach. Uczestnicy zapoznali się z obowiązującymi regulacjami prawnymi, a także z najnowszymi wyzwaniami wynikającymi z wprowadzenia pierwszego pakietu uproszczeń w obszarze ESG, tzw. Omnibus I. Omówione zosatły również dobre praktyki raportowe oraz etapy budowania strategii przedsiębiorstwa zgodnej z zasadami ESG. W ramach warsztatu przedstawiono także praktyczne wskazówki dotyczące wyboru odpowiednich standardów raportowania oraz integracji działań zrównoważonego rozwoju z modelem biznesowym firmy.
Przewodnik po ESG dla firm z sektora MŚP
Wydarzenia były również okazją do zaprezentowania „Przewodnika po ESG dla firm z sektora MŚP” przygotowanego przez zespół ekspertów Łukasiewicz – ITECH wraz z Polskim Stowarzyszeniem ESG. Publikacja ma charakter edukacyjny i praktyczny. Zawiera m.in. branżowe wytyczne dla firm z sektora budowlanego, chemiczno-kosmetycznego i recyklingowego, informacje o systemach certyfikacji i oceny działalności ESG, a także przegląd dostępnych źródeł finansowania działań z zakresu zrównoważonego rozwoju, takich jak inwestycje, szkolenia czy transformacja energetyczna.
Oba wydarzenia obyły się w ramach realizowanego przez Łukasiewicz – ITECH projektu pt. “Nauka o zrównoważonym rozwoju dla Małych i Średnich Przedsiębiorstw” dofinansowanego ze środków budżetu państwa przyznanych przez Ministra Edukacji i Nauki w ramach Programu „Społeczna odpowiedzialność nauki II”.
